
Przewartościowanie życia jako radzenie sobie z kryzysem życiowym.
Wszyscy pragniemy być szczęśliwi. Szczęścia życzymy sobie w rożnych ważnych momentach życia- na urodziny, święta, przed egzaminem czy przed podróżą. Uwielbiamy ten stan gdy nogi rankiem same wstają z łóżka, gdy chce nam się śpiewać i mamy energię do działania. Jednak w życiu każdego z nas, czasem dochodzi do piętrzących się trudności i odczuwając brak szczęścia czujemy się zagubieni.
Takie odczucie jest normalne, nie da się zawsze być szczęśliwym. Szczególnie, gdy dopada nas kryzys. Kryzys możemy rozumieć jako silną reakcję organizmu w obliczu trudności życiowych, na nieprzewidzianą sytuację, nagromadzony długotrwały stres czy traumatyczne zdarzenie.
W takiej sytuacji po wstępnej fazie alarmowej, w której na oślep próbujemy działać i radzić sobie z problemem, dochodzi do tzw. fazy odporności tj. adaptacji do stresora. A stresorem, z którym obecnie żyjemy na co dzień jest zmieniająca się globalnie sytuacja polityczna, przedłużający się konflikt zbrojny za naszą granicą, kryzys gospodarczy i utrudniająca życie inflacja czy inne indywidualne trudności, z którymi musimy sobie radzić codziennie tj. choroba, konflikty w pracy, trudności dziecka w szkole, rozwód, trudności finansowe, śmierć bliskiej osoby itp.
Faza adaptacyjna czyli faza odporności będzie trwać tak długo, aż przyczyna stresu nie zniknie lub dopóki wystarczy nam zasobów na poradzenie sobie z trudnościami.
Dwa rodzaje zasobów.
Aby dotrwać do końca kryzysu i nie wejść w fazę wyczerpania, czyli wykończenia naszych zdolności przystosowawczych, niezwykle ważne jest aby zadbać o swoje zasoby. Istotne są dwa rodzaje naszych zasobów. Nie bez znaczenia są te zewnętrzne tj. praca, pieniądze czy związek. W każdej sytuacji kryzysowej warto szukać wsparcia u osób z zewnątrz. Pomocą w radzeniu sobie w kryzysie może być rozmowa z przyjaciółką/przyjacielem czy też uczestnictwo w grupie wsparcia osób z podobnym problemem co nasz. Nie możemy jednak zapomnieć o naszych zasobach wewnętrznych czyli zasobach psychicznych tj. poczucie skuteczności osobistej, umiejętności interpersonalne czy nasze wartości. Fundamentalnym zasobem, który może być źródłem naszej siły w walce z przeciwnościami, może być właśnie świadomość swojego systemu wartości. Pojawia się jednak pytanie: czy wartości, którymi się do tej pory kierowaliśmy są nadal aktualne?
Czas na przewartościowanie życia. Ale co to właściwie oznacza?
Przewartościowanie życia dotyczy zmiany poglądów w aspekcie elementów najbardziej cenionych w naszym życiu. To gwałtowna zmiana w naszym systemie wartości. Może ona przybierać formę pewnego rodzaju rewolucji. Jedne wartości całkowicie przestają dla nas mieć znaczenie, a inne dopiero się pojawiają i zaczynają dla nas być najcenniejsze. Proces ten może przebiegać też łagodniej tj. niektóre wartości, które do tej pory ceniliśmy, zmieniają swoje miejsce, jednak nadal pozostają w naszej hierarchii.
Do przewartościowania naszych wartości najczęściej dochodzi w wyniku jakiegoś ważnego wydarzenia życiowego, mierzenia się z kryzysem.
Konfrontacja z trudnymi sytuacjami życiowymi, a w szczególności z zagrożeniem choroby lub śmierci, pozwala dobitnie dostrzec to, co dla nas najcenniejsze.

Zapewne każdemu/ej z nas zdarzyło się usłyszeć wypowiedzi osób w krytycznych sytuacjach w życiu:
- „Strasznie żałuję, że pracowałem tak ciężko, a nie spędziłem więcej czasu z rodziną i przyjaciółmi”
- „Żałuję, że nie przeżyłam życia wierna własnym zasadom, zamiast tego spełniałam oczekiwania innych.”
- „Szkoda, że skupiłam się bardziej na tym, aby zapewnić dostatnie życie moim dzieciom, zamiast być przy nich zawsze wtedy, gdy mnie potrzebowały”
- „Żałuję, że nie miałem na tyle odwagi, by wyrazić to, co czuję” itp.
Co możesz zrobić dziś?
Aby uniknąć poczucia żalu, że swoje życie poświęciliśmy na życie pozbawione sensu i wartości, teraz jest czas, aby to zmienić.
Choć ciężko nam to nieraz przyjąć:
„Każdy kryzys jest też szansą”
W czasie kryzysu konfrontujemy się z tym, że to co mamy, nie jest takie oczywiste! I właśnie takie sytuacje krytyczne uwypuklają to, co dla nas jest szczególnie cenną wartością, o którą warto walczyć z przeciwnościami.
„Nie staraj się zostać człowiekiem sukcesu, lecz człowiekiem wartościowym” Albert Einstein

Dlaczego wartości są tak ważne w naszym życiu?
Wartości są pomocne w podejmowaniu decyzji, które z naszych potrzeb i w jakiej kolejności mają zostać zaspokajane. Jeśli mamy świadomość swoich wartości, to mają one również wpływ na cele, które podejmujemy i sposoby ich realizacji. Z tego powodu odpowiednio określone plany życiowe, które dają poczucie szczęścia i spełnienia, nie są rezultatem jedynie naszych celów, ale raczej wyznawanych wartości i odwagi w ich dochowywaniu.
Przewartościowanie życia - jak tego dokonać?
Ważne, aby uświadomić sobie własne wartości tu i teraz, a nie ulegać otoczeniu. Życie w zgodzie z własnymi wartościami wymaga odwagi. Jeśli jednak nie podejmiesz tego wyzwania, nadal będziesz tkwić w miejscu, które czujesz, że nie jest dla Ciebie.
Może być tak, że zajmujesz cenione stanowisko, może masz bardzo dobrze płatną pracę, może odnosisz sukcesy podziwiane przez innych, a może wybór Twojego partnera był podyktowany przez innych, ale gdy nie wynika to z wartości, które dla Ciebie są najcenniejsze, nie zaznasz szczęścia.
Przyjęty przez nas system wartości nadaje naszemu życiu sens. Ale to my sami decydujemy o tym, co jest dla nas wartościowe, a co takim nie jest. Nikt za nas tego nie zrobi. A niestety dość często idziemy na skróty i w poczuciu lęku przed oceną, ulegamy opiniom innych.
Wypełnianie woli innych daje nam jedynie pozorny spokój. Bo wtedy więcej czasu pochłania nam udowadnianie innym, że jesteśmy szczęśliwi, niż rzeczywiście je zaznajemy.
Co możesz zrobić aby doświadczenia z trudnej sytuacji, której doświadczasz, nie poszły na marne?
Wykorzystaj moment, w którym się dzisiaj znajdujesz i dokonaj przewartościowania swojego życia w oparciu o swoje wartości. Zapewniam, poprawi to jakość Twojego życia :)
Jeśli nigdy nie robiłaś/łeś listy swoich wartości, to mam dla Ciebie pomocne ćwiczenie. Zapraszam do wpisu „Kufer skarbów – czyli hierarchia wartości…”.
Napisano na podstawie:
Hobfoll, S. E., Freedy, J. R., Green, B. L., Solomon, S. D. (1996). Coping in Reaction to Extreme Stress: the Roles of Resources Loss and Resource Availability [w:] M. Zeidner, N. S. Endler (red.) Handbook of Coping. New York.
Selye, H. (1960). Stress życia. Warszawa: PZWL.
Sęk, H., Pasikowski, T. (2000). Stres – Zasoby – Zdrowie. Poznań (red.), Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Ware B. (2009). Top Five Regrets of the Dying.